ارزیابی درونی گروه های آموزشی
فهم ارزيابي دروني بدون توجه به فهم ارزشيابي آموزشي و سير تحول آن تا حدودي گنگ و گمراهكننده خواهد بود. بدين منظور در اين قسمت ابتدا به ارائه چند تعريف از ارزشيابي آموزشي و سير تحول آن ميپردازيم.
شايد شناخته شدن تعريف از ارزيابي به وسيله رالف تايلر(1950) ارائه شده باشد. وي ارزيابي را فرايند تعيين ميزان تحقق اهداف آموزشي ميداند. يكسري از تعاريف ارزيابي نيز فراهم كننده اطلاعاتي براي تصميمگيري است كه به وسيله افرادي چون كرونباخ (1963), استافلبيم (1971) و الكين(1969) ارائه شده است. (1989 وHouse ).
يكي ديگر از تعاريف جامع در اين زمينه تعريف كميته مشترك استانداردها براي ارزيابي آموزشي است كه ارزيابي را فرايند سيستماتيك تحقيق و بررسي در مورد ارزش يا شايستگي يك برنامه يا موضوع مورد ارزيابي ميداند(NSF,1992).
نگاهي به تعاريف ارائه شده دراين خصوص حاكي از اين امر است كه مفهوم ارزيابي به تبعيت از تحولاتي كه در نظامهاي آموزشي رخ داده, متحول شده است. به طوري كه تا نزديك به چهار دهه قبل, اندازهگيري و ارزيابي آموزشي مترادف پنداشته ميشد. اما در حال حاضر اين مفهوم به معني قضاوت كردن درباره ارزش يا شايستگي پديدههاي آموزشي نگريسته ميشود. اما آنچه مسلم است اين است كه ارزيابي در مسير گذر و تكوين خود از يك روند رو به رشد و ترقي برخوردار بوده و همگام با درك ارزش و اهميت آن در نظامهاي آموزشي, به صورت جامعتر مورد توجه قرار گرفته, بطوريكه در دهه پاياني قرن بيستم و اوايل قرن 21, ارزيابي آموزشي به مفهوم جست و جوي نظم يافته براي قضاوت و يا توافق درباره ارزش يا اهميت يك پديده آموزشي(برنامه, فعاليت و...) به منظور بهبودي آن در جهت كاهش فاصله ميان نتايج جاري و نتايج مطلوب نگريسته ميشود. (بازرگان, 1380 ). ارزيابي دروني به عنوان مرحله اول الگوي اعتبارسنجي محسوب ميشود.
در فرآيند ارزيابي دروني ابتدا بايد عوامل مورد ارزيابي و سپس ملاكهاي مربوط به آنها را درباره نظام (برنامه) مشخص كرد. در آموزش عالي عوامل مورد ارزيابي عبارتند از:
- جايگاه سازماني، سازماندهي، تشكيلات و مديريت
- وضعيت يادگيرندگان
- اعضای هیات علمی
- مدیران گروه
- دورههاي آموزشي مورد اجرا
- فرآيند ياددهي – يادگيري
- دانشآموختگان.
اين پنج دسته عوامل شامل درونداد، فرآيند و برونداد نظام است.بطور كلي، در انجام ارزيابي دروني در يك واحد آموزش عالي مراحل زير طي ميشود (بازرگان و همكاران، ۱۳۷۹):
- آشنايي اعضاي نظام مورد ارزيابي با هدف ارزيابي دروني و مراحل انجام آن از طريق اجراي يك كارگاه آموزشي
- تشكيل كميته ارزيابي دروني و تقسيم كار
- تدوين جدول زمانبندي براي اجراي ارزيابي دروني
- مشخصكردن هدفهاي نظام (برنامه مورد ارزيابي)
- توافق درباره عوامل مورد ارزيابي
- بيان ملاكهاي مربوط به عوامل مورد ارزيابي
- تعريف نشانگرهاي مورد نظر براي ارزيابي عوامل
- مشخصكردن دادههاي مورد نياز براي محاسبه ي نشانگرها
- انتخاب يا تدوين ابزار اندازهگيري براي گردآوري دادهها
- گردآوري دادهها
- تحليل دادههـا
- توزيع گزارش مقدماتي ميان دستاندركاران و كسب نظر آنان به منظور تهيه ي پيشنهادها و تدوين گزارش نهايي ارزيابي دروني